Μαθησιακές Δυσκολίες

Ειδικοί παιδαγωγοί αναλαμβάνουν την ευθύνη να οργανώνουν την καθημερινή μελέτη μαθητών που αντιμετωπίζουν κάποιας μορφής μαθησιακή δυσκολία (δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσορθογραφία, διάσπαση προσοχής κ.ά). Προτείνονται εναλλακτικοί τρόποι μελέτης και ακολουθούνται μέθοδοι που απλοποιούν το διάβασμά τους, έχοντας ως αποτέλεσμα αφενός την άνοδο της επίδοσής τους και αφετέρου την ενίσχυση της αυτοπεποίθησής και του ενδιαφέροντός τους για μάθηση γενικότερα.

Ως μαθησιακή δυσκολία δεν ορίζεται φυσικά «δυσλεξία». Μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να εντοπιστούν από μία αναπτυξιακή διαταραχή, από αδυναμίες συγκέντρωσης της προσοχής, από κάποια ήπια νοητική οριακότητα, από απλή δυσκολία στην αρίθμηση, την ορθογραφία, την ανάγνωση, τη γραφή κλπ.

Παρακάτω αναφέρονται τα είδη των μαθησιακών δυσκολιών και η περιγραφή τους:

• Δυσλεξία – δυσκολία που πηγάζει από προβλήματα εκφραστικού και αντιληπτικού λόγου. Το δυσλεκτικό άτομο έχει δυσκολίες να αναγνωρίσει συλλαβές, λέξεις, προτάσεις ή παραγράφους.
• Δυσαριθμησία– μαθηματική δυσκολία η οποία εμποδίζει την ικανότητα του ατόμου να λύνει μαθηματικά προβλήματα ή να εμπεδώνει μαθηματικές έννοιες.
• Δυσγραφία – δυσκολία της γραφής εξαιτίας της οποίας το άτομο δυσκολεύεται να σχηματίσει γράμματα ή να γράψει σε προκαθορισμένο χώρο.
• Οπτικοακουστικές δυσκολίες επεξεργασίας – αισθητηριακή δυσκολία κατά την οποία το άτομο δυσκολεύεται να αποκωδικοποιήσει τη γλώσσα παρόλο που έχει φυσιολογική όραση και ακοή.

Άλλες καταστάσεις που προκαλούν Μαθησιακές δυσκολίες:

• Ελλειμματική Προσοχή (AttentionDeficitDisorder ADD) – δυσκολία που σχετίζεται με την ποιότητα και τη διάρκεια της προσοχής, συνυπάρχει συχνά με υπερκινητικότητα και προκαλεί μαθησιακές δυσκολίες παρόμοιες με αυτές των άλλων μαθησιακών δυσκολιών αλλά μπορεί και να συνυπάρχει με αυτές.
• Υπερκινητικότητα –δυσκολία του ατόμου να μείνει ακίνητο, ακόμα και αν κάθεται μπορεί να κουνά επίμονα τα μέλη του σώματος του ή τα μάτια.
• Βαρηκοΐα – κυρίως η νευροαισθητηριακού τύπου , αλλά σε μικρότερο βαθμό και η μέση ωτίτιδα. Το άτομο έχει μειωμένη ή απούσα την ικανότητα να προσλάβει ακουστικά ερεθίσματα με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζει δυσκολίες απόκτησης λόγου προφορικού ή γραπτού.
• Προβλήματα όρασης – το άτομο έχει μειωμένη ή απούσα την δυνατότητα να προσλάβει οπτικά ερεθίσματα με συνέπεια τη δυσκολία να κατακτήσει κυρίως τον γραπτό λόγο, αλλά και στην χρήση αφηρημένων εννοιών όπως για παράδειγμα τα επίθετα.
• Φυσικές αναπηρίες -το άτομο έχει δυσκολίες κυρίως στον γραπτό λόγο, λόγω της αδυναμίας του να χειριστεί τα παραδοσιακά εργαλεία γραφής. Μπορεί να υπάρχουν και δυσκολίες άρθρωσης και συνεπώς ο λόγος του (προφορικός αλλά και στην ανάγνωση) να μην είναι εύκολα κατανοητός.
• Νοητική καθυστέρηση – το άτομο έχει δυσκολία στο να μαθαίνει να θυμάται και να χρησιμοποιεί έννοιες και υπάρχουν πολλά προβλήματα τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο.
• Ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα – αυτά μπορεί να είναι διάφορα και επιφέρουν δυσκολίες στην επικοινωνία, στην εκφραστική όσο και γραπτή ικανότητα του ατόμου.

Ενδείξεις εμφάνισης Μαθησιακών δυσκολιών στην προσχολική ηλικία:

• Δυσκολίες συγκέντρωσης προσοχής: Το παιδί αφαιρείται συχνά κατά την εργασία του, μπορεί να είναι υπερκινητικό ή νευρικό στο κάθισμά του.
• Δυσκολία στην εγρήγορση: Δυσκολίες στο ξεκίνημα δραστηριότητας ή στον ρυθμό εκτέλεσης της εργασίας πχ αργός ρυθμός.
• Δυσκολίες στο ψυχοσυναισθηματικό του προφίλ: Ορίζεται και ως «διαταραχή συμπεριφοράς» και περιλαμβάνει την επιθετικότητα / δειλία, κυκλοθυμίες, κοινωνική αδεξιότητα, εμμονές κλπ.
• Αδεξιότητα στην κίνηση: Εμφανής δυσκολία να συμμετάσχει στο δυαδικό ή ομαδικό κινητικό παιχνίδι.
• Δυσκολίες στην προσωπική του ζωή: Δυσκολίες στην διευθέτηση των προσωπικών του πραγμάτων και τις δραστηριότητες αυτουπηρέτησης στο σπίτι.
• Γραφοκινητικές δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα: Περιλαμβάνει κακό κράτημα του μολυβιού, δυσκολίες στο βάψιμο και την ζωγραφική με βάση τους μέσους όρους, δυσκολίες στην χρήση ψαλιδιού και εργαλείων, καθώς και στις υπόλοιπες λεπτές δεξιότητες.
• Δυσκολία της μέσης γραμμής: Δυσκολία δηλαδή ακολουθίας γραμμής από τα αριστερά προς τα δεξιά χωρίς να σταματήσει.
• Αριστοχειρία: Η αριστεροχειρία, με βάση Ελληνικές και διεθνείς επιστημονικές έρευνες, πάρα πολύ συχνά σχετίζεται άμεσα με εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών στο Δημοτικό.
• Δυσκολίες στην κατευθυντικότητα, την αναγνώριση αριστερού-δεξιού, στο λύσιμο λαβυρίνθων κλπ.
• Δυσκολίες στη λεκτική επικοινωνία: Δεν μιλά καθαρά (δυσλαλία), κάνει αντιστροφές συλλαβών (πχ «ντοτάμα» αντί «ντομάτα»), συντακτικά λάθη στον λόγο του, φτωχές προτάσεις, τραυλισμός κλπ.
• Δυσκολίες στη μνήμη: Δυσκολίες τόσο στην οπτική όσο και στην ακουστική βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη μνήμη.
• Δυσκολίες ταυτίσεων-διαφοροποιήσεων: Δυσκολίες αναγνώρισης του ίδιου ή διαφορετικού ανάμεσα σε σχήματα-εικόνες.
• Δυσκολίες στην αντίληψη ποσοτήτων: Δυσκολίες σε ποσοτικές έννοιες όπως «περισσότερα»-«λιγότερα», δυσκολίες στην 1-1 αρίθμηση κλπ.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

• Αύξηση της φωνητικής αντίληψης
• Βρίσκουμε λέξεις που αρχίζουν από το κάθε γράμμα, λέξεις που το περιέχουν
• Μετρούμε και κατονομάζουμε τους ήχους τις συλλαβές κάθε λέξης
• Μετρούμε τις λέξεις κάθε πρότασης.
•  Συνθέτουμε και αποσυνθέτουμε λέξεις
• Μετρούμε συλλαβές
• Ψάχνουμε ομοιοκαταληξίες
•  Διαβάζουμε δυνατά
• Καλλιεργούμε την έκφραση και σκέψη
• Διαβάζουμε στο παιδί αλλά διαβάζουμε και εμείς.
•  Διαβάζουμε τα ίδια βιβλία με το παιδί και συζητούμε ιδέες, καταστάσεις. Τα βιβλία που αγοράζουμε ή δανειζόμαστε δεν είναι απαραίτητο να είναι εκπαιδευτικά ή αυστηρά λογοτεχνικά. Τα παιδιά λατρεύουν τις περιπέτειες, τα αστεία βιβλία και τα κόμικς!
•  Είναι σημαντικό τα βιβλία να ανανεώνονται τακτικά, να είναι σύγχρονα, να περιέχουν στην ίδια αναλογία εικόνες και κείμενο, τυπωμένο σε μεγάλη γραμματοσειρά, πάνω σε λευκό φόντο. Τα κείμενα θα πρέπει να είναι καλογραμμένα και να αποτελούνται από σύντομες παραγράφους και μικρές περιεκτικές προτάσεις.
•  Ανάπτυξη γραφής και ανάγνωσης
•  Αφού αναπτύξουμε τη φωνολογική ενημερότητα του παιδιού και κεντρίσουμε το ενδιαφέρον του στην ανάγνωση έχουμε ήδη δρομολογήσει τα πρώτα του βήματα στο γραπτό λόγο.
• Διαβάζοντας μαζί με το παιδί επιγραφές καταστημάτων και γράφοντας λίστες αγορών και υποχρεώσεων, ενισχύουμε τα κίνητρά του, συνδέοντας τη γραφή και την ανάγνωση με την πρακτική λειτουργία της καθημερινότητάς του.
• Πέρα από τις κλασσικές μεθόδους όπως ολική ανάγνωση, αλφαβητάριο, μαγνητικά γράμματα κ.ά., ιδιαίτερα χρήσιμες στην προσπάθειά μας θα αποδειχτούν εναλλακτικές μορφές μάθησης όπως ψηφιακά προγράμματα στον υπολογιστή κ.ά.
• Ανακαλύπτουμε τα δυνατά σημεία του παιδιού και δίνουμε δυνατότητες να τις καλλιεργήσει
•  Υποστηρίζουμε θετικά τον αγώνα του και δεν απογοητευόμαστε.
• Εξηγούμε στο παιδί, χωρίς δραματοποιήσεις, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
•  Εντάσσουμε το παιδί σε κοινωνικές ομάδες αθλητικούς συλλόγους.
• Ενημερωνόμαστε σχετικά με τα νομικά και εκπαιδευτικά δικαιώματα του παιδιού